2 farklı biçimde olayı anlatmaya çalışacağım, birisi çok basit, diğeri biraz daha kompleks.
Floyd-rose, gitarın arkasında spring claw dediğimiz vidalarla gitar gövdesine bağlı olan demir parçasına bağlanan yayların tellerdeki basıncı dengelemesi mantığıyla yapılmıştır. Yani bir yandan teller çeker, diğer yandan yaylar ve sistem dengede kalır. Köprü de (yani floyd-rose'un kendisi) işte tam bu 2 olgu arasındaki "köprüdür"
Bu dengeye tellerin bir ucunun bağlı olduğu akord kolları ve kilit, tellerin kendisi, floyd-rose'un bütün parçaları ve yaylar ile yayları gövdeye bağlayan vidaların hepsi birden etki eder. Herhangi birinin ayarında yapılan bir değişiklik bütün dengeyi değiştirecektir. (nasıl olduğunu göreceğiz) Yani sabit köprülü bir gitardaki gibi, akord kolunu çevireyim telin akordu değişsin mantığı değil, herhangi bir şeyi çevireyim ve herşey dengeye gelmek için kendi kafasına göre değişsin mantığı hakimdir. Dengeyi tellere göre, tellerin istediğimiz sesi verip vermediklerine göre ayarlayacağımız ise gayet açık olsa gerek...Şimdi bu dengeye neyin nasıl etki ettiğini biraz daha somutlaştırmaya çalışalım.
1-)Basit Yaklaşım:
Elimizde floyd rose'lu bir gitar olduğunu, köprünün gitara paralel şekilde ayarlı olduğunu ve gitarın re'ye akordlu olduğunu düşünelim. Bütün tellerin akordu da tam olsun. Bu gitarın akordunu mi'ye almaya çalışırsak ne olacak kaba anlamda ona bakalım. Yani bütün telleri 2 perde inceltmek istersek.
1-)Biz telleri gerginleştirdikçe tellerin toplam basıncı artacak ve köprü bunu yaylara iletecek.
2-)Tellerin toplam basıncı arttığı için teller yayları çekecek, yani yaylar uzayacak. Sabit köprülü bir gitarda da teller bu çekme işini yapıyorlar ama köprü sabit olduğu için bir hareket olmuyor
3-)Yaylar uzadığı için köprü havaya doğru kalkacak, yani resimdeki gibi.(teller köprüyü yukarı doğru çekecek diye de düşünebilirdik kısaca ama arkada neler olduğunu da bilmemiz lazım.)
4-)Yapanlar bilir, bütün telleri akord edip en başa döndüğümüzde akord bir miktar kaçmış olacak ve tekrar tekrar sıkmamız gerekecek telleri ve köprü giderek daha da yukarıda bir pozisyona gelecek.
Dengeyi yeniden kurmak, yani gitarı mi'de köprü gitara paralel olacak şekilde ayarlamak için floyd rose'un bir şeylerine müdahele etmemiz gerekiyor.
Yapmamız gereken basit, yaylar fazla uzadığı için köprü havaya kalkıyorsa eğer, yayları diğer tarafa doğru çekmemiz lazım. Bunu "spring claw" dediğimiz parçadaki vidaları sıkarak (gövdeye doğru sokarak) yapacağız. Bu işlem yayları diğer tarafa çekecek ve yaylardaki toplam gerginlik/ basınç da bir miktar artmış olacak, böylece tellerin basıncını daha kolay karşılayacak bir konuma gelecek. Yaylar telleri çekecek de diyebiliriz buna. Yani biraz önce teller yayları çektiği için köprü nasıl yukarı kalktıysa, vidaları sıkarak yayları diğer tarafa doğru uzattığımızda da, yaylar telleri çekip köprüyü alçaltıyor.
Biz bu mantığı isteğimize göre kullanıp köprüyü ayarlayacağız. İleride biraz daha detaylı bir şekilde bundan bahsettim.
2-)Daha Kompleks yaklaşım
Şimdi elimizde aynı marka model 2 gitar olduğunu varsayalım, birisi sabit köprülü, diğerinde ise original floyd rose var (karizmamız olsun
) Bu 2 gitarda da aynı marka ve model teller olduğunu varsayalım, 2si de mi'ye akordlu olsun. Ayrıca floyd rose'u olan gitarın kilitleri takılı olmasın/açık olsunSabit köprülü gitarda en üst teli "atıyorum" 2 ses inceltmek için akor kolunu 3 tur döndürmemiz gerektiğini düşünelim. Aynı şeyi floyd rose'lu gitarda yaparsak ne olur? Buna bakalım;
1-)En üst telin akor kolunu 3 tur çevirmeden önce floyd'un yayları ve telleri dengedeydi, yani köprü tellerin basıncını yaylara iletiyordu ve yayların basıncı da tellerle aynı miktardaydı.
2-)En üst telin akor kolunu çevirdiğimizde tellerin toplam basıncı bir miktar arttı (mi teli gerginleştiği için) ve bu basıncı köprü yaylara iletti. Yani köprüyü havaya doğru kaldırdı, yayları kendine doğru biraz çekti, bu da yayların uzunluğunu arttırdı. Yayların uzunluğunun artması demek yayların toplam gerginliğinin/basıncının artması demek. Bu olmak durumunda çünkü yeni bir denge sağlanacak. (özet: tellerin gerginliği arttı, yayların gerginliği ve uzunluğu arttı, köprü havaya doğru hareket etti)
3-)Bu olay kalın mi telini şöyle etkiledi; sabit köprülü gitarda telin akor koluna bağlı olmayan ucu sabit olduğu için tel 2 ses inceldi, bizim gitarımızda "köprü havaya doğru hareket ettiği için" yani telin uzunluğu bir miktar kısaldığı için (köprüdeki taraftan kısalıyor, diğer kısım akord kolunda sabit ) telimiz sabit köprülü gitarda olduğu kadar gerginleşmedi. Çünkü köprünün yukarı kalkıp telin uzunluğunu kısaltması demek telin gerginliğini düşürmesi demek. onun için sabit köprülü gitara göre daha az gerginleşti kalın mi telimiz. (tam olarak ne kadar gerginleştiğini kestirmek imkansız olsa gerek)
Eğer yaylar neden en üst teldeki basınc artışını tam olarak dengeleyecek kadar uzamıyor, yani eğer telin gerginliğine göre hareket ediyorsa, denge konumunda kalması, tel gerginleştikçe yayların da aynı miktarda uzayarak telleri kısaltıp bu gerginliği yok etmesi gibi bir durum olmuyor derseniz ideal soruyu sormuş olursunuz.
Cevap için ilk olarak dikkate almamız gereken şey, yukarıda söylediğim gibi floyd rose'da "akord kolunu çevireyim telin akordu değişsin mantığı değil, herhangi bir şeyi çevireyim "HERŞEY" kendi kafasına göre değişsin" mantığının hakim olması, yani denge tek bir tele göre değil tamamına göre kuruluyor. Burda da sadece mi teline göre değil, sistemin geneline göre bir değişiklik oluyor köprüde.
Şimdi normalde, başka bir gitarda floyd rose kolunu aşşağıya yani gitara doğru bastırdığınızı düşünün, bu durumda "BÜTÜN" teller kısalacaktır, ve "BÜTÜN" teller bir miktar gevşeyecektir.
Bizim yaptığımız deneyde, yani sadece en üst telin akord kolunu 3 tur çevirdiğimizde, aynı yukarıda söylediğim yani floyd kolunu gitara doğru bastırdığımızda olduğu gibi köprü kalkıyor (yaylar uzuyor çünkü
) ve köprü kalktığı için "BÜTÜN" tellerin uzunlukları azalıyor, yani diğer teller DE bir miktar gevşiyor. (akord kolunu 3 tur çevirdiğimizde mi teli 2 ses incelmemişti, çünkü köprünün hareketinden dolayı bir miktar gevşemişti, onun için diğer teller "de" gevşiyor. ) Soruda neden yaylar teli gerginleştiğimiz kadar gerginleşmiyor demiştik. Yani aslında yaylar tam da o kadar gerginleşiyor, fiziksel olarak aksi imkansız zaten ama bu olay sadece kalın mi teline etki etmiyor aynı zamanda diğer tellere de etki ediyor.En üst teli 2 ses inceltmeye çalıştığımızda yayların bi miktarda uzadığını, köprünün havaya kalktığını ve bütün telleri bir miktar gevşettiğini düşünerek mi telinin neden 2 ses incelmediğini anlayabiliyoruz. Burdan direkt olarak olmasa da floyd'lu gitarları akord ederken neden tekrar tekrar baştan başlamamız gerektiğiyle ilgili bir fikir edinebiliriz sanırsam. Akord etmek için en üst teli gerginleştirdiğinizde, diğer telleri bir miktar gevşetmiş oluyorsunuz yani ve onları da yeniden gerginleştirmeniz gerekiyor. Bir alt teli gerdiğinizde bu sefer diğerleri bir miktar daha gevşiyor. her seferindeyse hedefe biraz daha yaklaşıyorsunuz çünkü çevirdiğiniz teldeki değişim diğer tellerdekinden büyük/fazla oluyor.
Bir de burdaki 3 tur 2 ses olayı biraz abartı oldu ama kafanızda daha iyi canlanabilsin diye öyle dedim. Ayrıca tek bir teli bir miktar çevirdiğimizde yayların uzunluğundaki ve köprünün pozisyonundaki değişim gözlemlenemeyecek kadar az olabilir
Mi telini gerginleştirmek yerine gevşetseydik olayın tam tersi olacaktı, yani diğer tellerin basıncı bir miktar artacak mi telininki ise istediğimizden bir miktar daha az azalacaktı. Yani mi'de olan bir gitarı drop d'ye çekmek istediğimizde diğer telleri de gevşetmemiz gerekecektir. (Burdan şunu çıkartabiliriz, sahnede mi ve drop d kullanacaksak eğer, fine tunerları en aşşağıya yakın bir pozisyonda bırakarak yani telleri bol miktarda gevşetebileceğimiz bir pozisyonda, hızlıca gitarı mi'den drop d'ye alabiliriz, hızlıcadan kastım sadece en üst kilidi açarak.
